Region

JASKINIA W OBŁAZOWEJ

Jaskinia położona jest na terenie rezerwatu przyrody Przełom Białki we wsi Nowa Biała, kilka kilometrów od Nowego Targu. Jaskinia zdobyła rozgłos dzięki pracom archeologicznym jakie prowadzili w niej krakowscy naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podczas prac wykopaliskowych znaleziono tutaj między innymi szczątki nosorożca włochatego, lwa jaskiniowego, renifera jak również kamienne narzędzia. Znalezione przedmioty pochodzą z epoki kamienia, neolitu, brązu czy średniowiecza.

Jednak największym echem odbiło się znalezisko w postaci najstarszego bumerangu na świecie. Wykonany z ciosu mamuta jest datowany na około 30.000 lat p n.e. Wykonana replika pozwoliła przeprowadzić testy, dzięki którym wiadomo, że zasięg tej broni wynosił ponad 60 metrów.

PRZEŁOM RZEKI BIAŁKI

Najbardziej znany przełom w Polsce tworzy Dunajec, efektownie przecinający Pieniny.

Ale swój przełom ma też Białka – rzeka o charakterze alpejskim, zasilana wodami płynącymi z Tatr.

Sam przełom jest niewielki, bo liczy sobie około 100 metrów długości i biegnie pomiędzy dwoma skałami: Kramnicą i Obłazową. W przeszłości obie skały stanowiły jedną całość, która na skutek działania wód została rozdzielona na dwie części. Białka stanowi również granicę pomiędzy dwoma regionami geograficznymi: Pieninami Spiskimi i Kotliną Orawsko – Nowotarską.

Doceniając malowniczość i urok tego miejsca, w latach 50-tych ubiegłego wieku został tutaj utworzony rezerwat przyrody, a jego malownicza sceneria posłużyła jako plener w produkcjach filmowych – Janosika oraz Karola – człowieka który został papieżem.

SKAŁKA ROGOŹNICKA - REZERWAT PRZYRODY WPISANY NA LISTĘ ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA GEOLOGICZNEGO UNESCO

Skałka Rogoźnicka to miejsce unikatowe nie tylko w skali Podhala, ale również całej Polski.
Pod względem geologicznym skałka jest częścią Pienińskiego Pasa Skałkowego ciągnącego się z okolic Wiednia aż do Karpat Rumuńskich.
O jej wyjątkowym charakterze niech świadczy fakt, iż jest to jedyne miejsce w Polsce  wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Geologicznego UNESCO. Oznacza to, że Skałka Rogoźnicka jest unikatowym stanowiskiem geologicznym w skali świata.

W dawnym kamieniołomie został utworzony rezerwat przyrody mający pod swoją ochroną różnokolorowe wapienne skały, pochodzące z różnych okresów geologicznych. Przeważają jednak wapienie z okresu górnej jury, czyli ich wiek wynosi około 170 milionów lat. Charakterystyczny i z daleka widoczny czerwony kolor skał tworzy tzw. muszlowiec rogoży. Nazwa muszlowiec oznacza, iż skała powstała poprzez osadzanie się dużej ilości małży , ramienionogów, amonitów i innych gatunków zwierząt, które przed milionami lat zamieszkiwały ciepłe morze pokrywające teren całego Podhala.

Dla przeciętnego turysty nie będącego znawcą zawiłych procesów geologicznych, istotne jest to, że na własne oczy może zobaczyć zastygłe w skalnych formacjach pozostałości dawnej fauny.

CENTRUM PRZYRODNICZO EDUKACYJNE - BRAMA W GORCE

Centrum Edukacyjno-Przyrodnicze „Brama w Gorce” powstaje specjalnie z myślą o osobach poszukujących aktywnych form spędzania wolnego czasu w atrakcyjnych okolicznościach przyrody. Naszym głównym celem jest stworzenie unikalnego miejsca, które umożliwi czerpanie przyjemności z odkrywania lokalnych walorów przyrodniczych i krajobrazowych występujących naturalnie wzdłuż doliny potoku Kowaniec, a także poszerzanie swojej wiedzy przyrodniczej, kulturowej i historycznej o regionie. Z atrakcji przez cały rok będą mogli korzystać zarówno turyści, odwiedzający rejon Podhala, jak również mieszkańcy Nowego Targu i okolicznych miejscowości, w tym także osoby zmagające się z niepełnosprawnościami.

Specjalnie z myślą o najmłodszych, w obrębie parku edukacji przyrodniczej będą prowadzone żywe lekcje przyrody i historii, sprzyjające zainteresowaniu tematyką ochrony naturalnego dziedzictwa Podhala poprzez zabawę i rekreację. Różnorodność warunków przyrodniczych, utworzenie pawilonu edukacji botaniczno-zoologicznej oraz bogactwo naturalnej flory i fauny umożliwi prowadzenie ciekawych i inspirujących zajęć w zakresu biologii, geografii i ochrony środowiska.

 
Atrakcyjny teren w połączeniu z bogatą infrastrukturą stanowią idealną propozycję do spędzenia czasu z rodziną lub ze znajomymi. Bacówka, wieże widokowe, galeria usytuowana w koronach drzew, bogate zaplecze gastronomiczne, edukacyjne i rekreacyjne z pewnością zaspokoją potrzeby wszystkich odwiedzających je osób. Dodatkowo planowane ekspozycje okolicznościowe i imprezy plenerowe, pokazy, warsztaty czy wystawy zachęcą do częstego odwiedzania Centrum.
  
Jednocześnie wszelkie stosowane rozwiązania w zakresie zagospodarowania terenu i powstającej architektury sprzyjają zachowaniu i ochronie potoku górskiego wraz z otaczającą go niezwykłą przyrodą. „Brama w Gorce” nie tylko ułatwi dostęp do tego, co najpiękniejsze w naszym regionie, ale również zapewni ochronę obszarom o szczególnym znaczeniu przyrodniczym i krajobrazowym, które dotychczas ulegały degradacji.

DWÓR W ŁOPUSZNEJ

Okazały XVIII-wieczny Dwór w Łopusznej jest dobrze widoczny z drogi. To dawna siedziba szlacheckich, patriotycznych rodzin Lisickich, Tetmajerów i Lgockich.

Dzieje folwarku w Łopusznej sięgają XVI wieku. Dwór powstał dużo później; wybudował go ok. 1790 r. Romuald Lisicki, konfederat barski. Najstarszy drukowany opis dworu znajduje się w wydanym w roku 1851 dziele Dziennik podróży do Tatrów Seweryna Goszczyńskiego, poety doby romantyzmu, belwederczyka, uczestnika powstania listopadowego i spiskowca, który po klęsce powstania schronił się w Łopusznej.

„Dom drewniany w stylu rodzimym wszystkich naszych dworów szlacheckich, obszerny, porządnie i mocno postawiony, przyozdobiony gankiem, jak wszystkie nasze ganki, a na ganku poboczne ławki do siedzenia, jak to wszędzie widzimy […]. Przed domem dziedziniec przestronny, mający po lewej ręce domu drugi domek mniejszy, czyli oficynkę, gdzie kuchnia i mieszkanie służących, z prawej osłoniony budowlami gospodarskimi”.

Tak opisał dworek Seweryn Goszczyński w 1832 r. i tak narysował go krakowski malarz i rysownik Stanisław Cercha, autor nie opublikowanej monografii Łopuszna (wieś w powiecie nowotarskim) […], 1891.

Gdy w Łopusznej przebywał Goszczyński, gospodarzyli w niej Leon Przerwa-Tetmajer z żoną Ludwiką z Lisickich. Po śmierci Leona (1881) i Ludwiki (1889) Łopuszną odziedziczyła ich córka Kamila. Poślubiła ona Kazimierza Lgockiego. Lgoccy w 1892 r. wyremontowali dwór, zmieniając jego wygląd. Drewniane ściany zostały otynkowane i pobielone. Wprowadzono drewniane, okrągłe słupy-kolumny, które miały odciążyć ściany, przejmując ciężar wysokiego, łamanego dachu.

Łopuszną dziedziczyli kolejno synowie Kamili i Kazimierza, Aleksander i Stanisław. W okresie międzywojennym majątek pozostawał w rodzinie Lgockich. W gospodarstwie wprowadzono wówczas nowoczesne maszyny rolnicze oraz wybudowano największą na Podtatrzu owczarnię. W pamięci żyjących jeszcze mieszkańców Łopusznej zachowali się ostatni właściciele jako żyjący skromnie dobrzy gospodarze. Po wojnie majątek podzielił los wielu innych – przejęte przez Skarb Państwa i przekazane państwowemu gospodarstwu rolnemu dwór i zabudowania, niewłaściwie użytkowane i nieremontowane, stopniowo niszczały. W maju 1978 r. zespół dworski przejęło Muzeum Tatrzańskie. Rozpoczęto wówczas systematyczne prace restauracyjne całego założenia. We dworze urządzona jest kuchnia. Można także obejrzeć wystawę poświęconą wsi Łopuszna, historii dworu, jego mieszkańcom oraz gościom. Obok dworu stoi mały zabytkowy budynek mieszkalny zwany „gackiem (mieszkał w nim inny poeta romantyczny „szkoły ukraińskiej”, Bohdan Zaleski, pseudonim „Gacek”), natomiast w ogrodzie widoczne są ocalałe piwnice domku-lamusa, w którym mieszkał Seweryn Goszczyński.
Poza ogrodzeniem zabudowań dworskich, przy drodze do Łopusznej, stoi drewniana chałupa, przeniesiona tutaj ze wsi. W roku 1980 Muzeum Tatrzańskie zakupiło zabytkowy dom, rozebrany przez właścicieli. Oznaczony numerem 105 budynek należał do rodu Klamerusów, mającego w Łopusznej liczne, różniące się przydomkami, rozgałęzienia; wybudował go w roku 1887 Jan Klamerus „Sowa”, co poświadcza inskrypcja na sosrębie w dużej izbie.

Dom Klamerusów urządzono głównie eksponatami zakupionymi we wsi. Dom składa się z kilku dobrze wyposażonych pomieszczeń: sieni, kuchni zwanej izbecką, „dużej izby” oraz pomieszczeń gospodarczych: strychu i komory, przybudowanej z tyłu domu.

Z sieni służącej jako miejsce do przechowywania przedmiotów codziennego użytku: naczyń, drobnego sprzętu gospodarskiego i rolniczego – przechodzimy do izbecki. Jej wyposażenie jest skromne; ława w sąsiedztwie pieca służyła do stawiania kuchennych naczyń, a rozpiętej między piecem a przeciwległą ścianą zyrdki używano do zawieszania odzieży. Naczynia i drobne przedmioty kuchenne trzymano w otwartej szafce, zwanej półką. Jak w wielu domach, tak i tu możemy oglądać naczynia z różnych okresów: od najstarszych, drewnianych, glinianych i żeliwnych, po masowo produkowane metalowe naczynia emaliowane, a także wyroby fajansowe.

„Duża izba”, jak sama nazwa wskazuje, jest pomieszczeniem reprezentacyjnym, dużo większym od „izbecki”. Charakterystycznym elementem konstrukcyjnym izby jest potężna belka pod powałą, sosręb – na jej środku tradycyjnie umieszczano gwiazdy (rozety) oraz inskrypcje zawierające zwykle nazwisko budowniczego i datę postawienia budynku. Ważnym miejscem w izbie był zawsze stół. Tu jadano świąteczne posiłki i sadzano ważniejszych gości. Prócz sprzętów takich jak: łóżko, kołyska, skrzynia na odzież – w dużej izbie od ściany do ściany biegnie ozdobna półka z galeryjką, zwana listwą, a na niej wiszą rzędem „święte obrazy”, a pod nimi bogato zdobiona ceramika. Tak jak w izbecce-kuchni, do wieszania odzieży, zamiast szafy, służy żerdka.

Cennik:

EKSPOZYCJA STAŁA
bilet normalny 10 zł
bilet ulgowy 5 zł

KARTA DUŻEJ RODZINY
bilet na wystawy dostępne w filii dla 1 osoby 4 zł

BILET CAŁODZIENNY ŁĄCZONY DO WSZYSTKICH OTWARTYCH FILII
bilet normalny 49 zł
bilet ulgowy 24 zł

BILET TYGODNIOWY ŁĄCZONY DO WSZYSTKICH OTWARTYCH FILII
bilet normalny 65 zł
bilet ulgowy 32 zł

GRUPOWY
min. 15 os., wszystkie wystawy dostępne w filii, na każde 15 os. 1 opiekun gratis
bilet za 1 os. 4 zł

OPROWADZANIE 30 zł

MIESZKAŃCY GMIN: Biały Dunajec, Bukowina Tatrzańska, Czarny Dunajec, Kościelisko, Nowy Targ, Miasto Nowy Targ, Miasto Zakopane, Poronin i Szaflary
bilet 1 zł

Wstęp wolny w każdą niedzielę

Godziny otwarcia:

poniedziałek, wtorek: nieczynne
środa – niedziela: 10.00 – 16.00

Ostatnie wejście – pół godziny przed zamknięciem filii

Adres:

ul. Gorczańska 2
34-432 Łopuszna

Telefon: +48 535 668 777
lopuszna@muzeumtatrzanskie.pl